Integracja sensoryczna to proces neurobiologiczny, który zachodzi w każdym człowieku przez całe życie. Proces ten polega na właściwej rejestracji, przetwarzaniu i interpretacji bodźców zmysłowych docierających do ośrodkowego układu nerwowego ze wszystkich systemów, jakie posiada nasz organizm a są nimi:
- system wzrokowy
- system słuchowy
- system węchowy i smakowy
- system dotykowy
oraz mniej znane:
- system przedsionkowy odpowiedzialny za utrzymanie równowagi, przetwarzający informacje z receptorów znajdujących się w uchu wewnętrznym
- system proprioceptywny, który pozwala na określenie pozycji naszego ciała za pomocą przetwarzania informacji płynących z mięśni, stawów i ścięgien, co daje świadomość położenia poszczególnych części ciała w przestrzeni oraz ich przemieszczania się
Procesy integracji sensorycznej zaczynają rozwijać się w życiu płodowym. Maleńkie dziecko już brzuchu mamy zaczyna odbierać docierające do niego wrażenia sensoryczne wszystkimi zmysłami, z czego najintensywniej odczuwa wrażenia przedsionkowe, proprioceptywne i dotykowe. To one stanowią fundamentalną bazę dla prawidłowego rozwoju pozostałych systemów zmysłowych Dziecko przychodzi na świat z doświadczeniami sensorycznymi i w ciągu całego życia rozwija je.
Sprawnie funkcjonujący ośrodkowy układ nerwowy integruje, przetwarza i nadaje znaczenie wrażeniom zmysłowym, które docierają do niego ze środowiska zewnętrznego (otoczenia) i własnego ciała, co pozwala na:
- sprawne poruszanie się,
- dostosowanie pozycji ciała do wykonania planowanej czynności
- postrzeganie rzeczy takimi, jakie są w rzeczywistości
- dostosowanie swojego zachowania do wymagań otoczenia, rodziców, nauczycieli
- właściwego wyboru informacji istotnych i pomijania zbędnych
- odpowiednią koncentrację
- stabilność emocjonalną
…czyli bez trudności kopiemy piłkę, uczymy się czytać i pisać, mówimy i słuchamy innych, jesteśmy pogodni i zadowoleni (najczęściej).
Nie zawsze jednak tak się dzieje ……… wówczas trzeba dokonać oceny procesów integracji sensorycznej i podjąć terapię integracji sensorycznej
TERAPIA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ
To „naukowa zabawa” – tak określiła twórczyni terapii J. Ayres, urodzona w 1923 roku doktor psychologii uczenia oraz terapeutka zajęciowa. Dzięki jej badaniom, opracowanym testom i stworzonej metodzie, a także współpracownikom i uczniom, którzy ciągle doskonalą metodę można dziś pomagać dzieciom na całym świecie,
szczególnie, gdy dziecko:
- często płacze bez wyraźnego powodu
- zdaje się być stale rozdrażnione, często zmienia nastrój
- ma trudności z wykonaniem poleceń, zapomina co do niego mówiliśmy, często prosi o powtórzenie
- pyta jak ma coś zrobić, nie wie jak wykonać polecenie.
- ciągle się rusza i nie potrafi usiedzieć w miejscu przez dłuższą chwilę
- zamiast zająć się konkretną aktywnością, często biega, podskakuje
- unika kręcenia na karuzeli, huśtania, wchodzenia na drabinki, chodzenia po równoważni
- woli bawić się samo, z boku innych dzieci
- potyka się, upada, ma siniaki, zadrapania częściej niż rówieśnicy
- wybiera zabawy statyczne, zamiast ruchowych
- ma trudności z opanowaniem pewnych umiejętności np.: jazda na rowerze, łapanie, rzucanie, kopanie piłki
- z niechęcią znosi przytulanie, obejmowanie, buziaki od innych
- unika zabawy z innymi dziećmi i trudno nawiązuje znajomości, wycofuje się z kontaktów, gdy jest w grupie
- szybko się męczy, trudno go namówić na zabawę ruchową
- je tylko wybrane pokarmy, o określonej konsystencji i temperaturze
- słabo toleruje czynności pielęgnacyjne: czesanie, obcinanie włosów i paznokci, mycie zębów, twarzy, smarowanie kremem
- krzyczy bez wyraźnego powodu.
- kopie, szczypie lub popycha, wpada inne dzieci bez wyraźnego powodu.
- myli prawą i lewą stronę, rękę, nogę.
- ma trudności z samodzielnym wykonanie czynności samoobsługowych: ubieraniem się, zapinaniem zamków, guzików, sznurowaniem butów, posługiwanie się sztućcami lub czynności te wykonuje powoli, z trudem, dziwnie lub niezdarnie.
- często coś upuszcza, rozlewa, strąca przypadkowo przedmioty.
- często zatyka uszy, przeszkadza mu hałas, słyszy dźwięki, które inni ignorują
- lubi mocno hałasować, głośno mówi
- unika kontaktu wzrokowego.
- długo i intensywnie wpatruje się w przedmioty, które świecą, migają lub wirują
- ma opóźniony rozwój mowy, słabą artykulację czy przedłużające się występowanie wady wymowy
- ma trudnościami z emocjami, jest impulsywne, niespokojne
- podczas prac stolikowych lub dłuższego siedzenia ma trudności z utrzymaniem głowy, podpiera się ręką lub pokłada na stoliku
- ma trudności z nauką, choć jest bystre i inteligentne
Terapia nie uczy konkretnych czynności takich jak: łapanie piłki, jazda na rowerze, rysowanie, pisanie, jej zadaniem jest wzmocnienie pracy mózgu i przygotowanie go do uczenia się tych umiejętności oraz szybszego dostosowania się do wymagań otoczenia. Dziecko pod okiem terapeuty huśta się na podwieszanym sprzęcie (huśtawki, koniki, hamaki) , turla w beczce lub na materacach, jednocześnie doświadczając zróżnicowanych bodźców sensorycznych.
Podczas zajęć dziecko dobrze się bawi, ponieważ proponowane ćwiczenia są ciekawe, dostosowane indywidualnie do poziomu dziecka, zmieniane tak często, że nie można się nudzić. Dziecko samo również aktywnie uczestniczy w planowaniu ćwiczeń. Dzięki temu czas spędzony na sali szybko mija a funkcjonowanie dziecka w otoczeniu poprawia się.